Dat is niet alleen dapper, maar ook belangrijk. Want hoe open we ook proberen te zijn over de dood, veel echt goede kinderboeken over dit onderwerp zijn er niet. De allerkleinsten kunnen leren treuren met Nijntje en Kikker in de peuter- en kleuterklassiekers Lieve oma Pluis en Kikker en het vogeltje. Maar daarna? Von der Gathen en Kuhl weten wel raad met lastige, maar meestal razend interessante vragen van oudere kinderen.

Samen maakten ze tien jaar geleden het ook al geslaagde Dus jij en mama hebben het gedaan?! over dat andere onderwerp dat veel ouders te gênant vinden om grondig aan de keukentafel door te nemen. Het ís ook niet makkelijk, vind maar eens dat kwetsbare midden tussen een al te brave, schoolse benadering en de slappe lach.

Hun uitweg? Oprechte nieuwsgierigheid. Von der Gathen is zélf benieuwd hoe de dood in elkaar zit. Ze interviewt stervensbegeleiders en crematoriummedewerkers en gaat met uitvaartverzorger Martin, nadat die al zijn instrumenten heeft laten zien, mee tot aan de kist. En durft erin te kijken. Zó wordt de allerbeste non-fictie gemaakt.

Ook de treffende, met waterverf ingekleurde pentekeningen van Kuhl zijn precies goed. Komisch waar het kan en eerlijk waar het nodig is. Het verschil tussen leven en dood weet ze knap met een paar lijnen en net iets ander kleurgebruik realistisch en geloofwaardig te laten zien, zonder dat het angstaanjagend wordt.

De vertaling van Esther Ottens is perfect. Het enige minpuntje van dit oorspronkelijk Duitse boek zijn de namen. Typisch Duitse voornamen zoals Cäcili en Uli hadden kunnen worden vervangen door bij ons alledaagse namen als Katrien en Ali.

Haarfijn

Dat veel kinderen de dood naast verdrietig en griezelig heel fascinerend kunnen vinden, hebben de makers haarfijn aangevoeld. Toch is het bijzonderst van deze handleiding voor de levenden, dat die beide-benen-op-de-grondbenadering emoties niet uitsluit. Integendeel: het boek slaagt er juist door die onverschrokken openhartigheid in om te ontroeren.

Voor wie de dood al een paar keer van dichtbij heeft meegemaakt, is het soms moeilijk om de ogen er droog bij te houden.

Geruststellend: zelfs de geraadpleegde deskundigen weten niet het antwoord op alle vragen. Hoe een ontroostbare te troosten? Soms door gewoon maar wat te proberen, vertelt een vriendelijke rouwtherapeut. De dood is kennelijk iets waarvan ook professionals elke dag nog kunnen leren. Dus hozeo een jeugdboek? Iedereen zou dit moeten lezen.

In onze dagelijkse drukte lijkt de dood vaak iets dat ver weg is, iets waar we liever niet te lang stil bij staan. Toch is de dood onlosmakelijk verbonden met het leven en roept het vragen op waar we allemaal vroeg of laat mee geconfronteerd worden. In dit boek geeft Katharina von der Gathen op een heldere en ontvankelijke manier antwoorden op vragen die kinderen en volwassenen kunnen hebben rond sterven, afscheid nemen en rouw.

Het boek is opgebouwd in vijf hoofdstukken waarin thema’s als de dood zelf, rituelen, uitvaarten en de laatste rustplaats aan bod komen. De auteur wisselt feitelijke informatie af met persoonlijke anekdotes en getuigenissen van mensen die in hun werk of privéleven met de dood te maken krijgen. Verplegers, stervensbegeleiders, uitvaartverzorgers en zelfs een tuinman van een begraafplaats delen hun ervaringen. Deze verhalen geven het boek authenticiteit en maken het onderwerp tastbaar en soms zelfs geruststellend.

De illustraties van Anke Kuhl sluiten volledig aan bij de sfeer van het boek. Haar ingekleurde pentekeningen geven het verschil tussen leven en dood subtiel weer, zonder zwaarmoedig te worden. Dankzij de humoristische details ontstaat er ruimte voor luchtigheid, wat het geheel toegankelijk maakt, ook voor jongere lezers.

Hoewel het boek geen antwoorden geeft op de ultieme vraag wat er na dit leven gebeurt, biedt het wel eerlijkheid, warmte en een uitnodiging om in gesprek te gaan. Voor wie midden in rouw zit, kan de inhoud misschien niet meteen troostrijk zijn, maar als bron van informatie en als middel om samen te praten over de dood is dit een bijzondere zorgvuldig vormgegeven uitgave.